Internationaal spotlight op Maluku

Nico van Hollenstedt

Binnen een maand, een periode die de transitie besloeg van het oude naar het nieuwe jaar, vonden twee belangrijke internationale conferenties plaats, die van groot belang waren voor de Molukkers in Nederland en in Indonesië. Van december 12-14, 2003 werd een academische symposium gehouden in Frankfurt am Main, Duitsland, getiteld “Christianity in Indonesia” (Christendom in Indonesië). Van januari 19 tot januari 28, 2004 vond een hands-on bijeenkomst plaats in London die in Brussel vervolgd werd over de reconociliatie en reconstructie in de Molukken. Een verslag van deze reconciliatieconferenties vindt u in de volgende Marinjo-editie.

Het symposium “Christianity in Indonesia” was het geesteskind van Dr. Susanne Schröter, een etnologe die zich gespecialiseerd heeft in Oost-Indonesië en les geeft aan het Instituut voor Historische Etnologie, beter bekend als het Frobenius Instituut aan de Johann Wolfgang Goethe Universiteit in Frankfurt/Main. Het symposium werd royaal gefinancierd door de Duitse Volkswagen Stichting.

Kleinere werken

Voor Molukse wetenschappers en veel Molukse leken die op zoek zijn naar hun oorsprong, roept het Frobenius Instituut levendige, en zelfs sentimentele, gedachten op over een jonge groep Duitse sociaal wetenschappers die aan het eind van de dertiger jaren, net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, Seram verkenden als onderdeel van de zogenaamde Frobenius Expeditie naar de Molukken en Nieuw Guinea. Wie kan Adolf Jensen, Heinrich Niggemeyer, R. Röder en A. Hahn vergeten als enkele van de meest belangrijke mensen die een bijdrage hebben geleverd aan onze kennis over de stammen van Seram? Jensen beschreef de cultuur van de Alune en Wemale in zijn klassieker ‘De drie stromen’. Tezamen met Niggemeyer, publiceerde hij de uitgebreide collectie van volksverhalen en mythes in ‘Hainuwele’. Hahn’s bekwame tekeningen illustreerden hun geschriften en brachten Seramese gebruiken tot leven voor de lezers. Tenslotte schreef Röder over Midden Seram waar hij in het bijzonder gefascineerd was door de locale sjamanen. Het Frobenius Instituut is nog steeds erg actief en bezit een aanzienlijk archief, inclusief Hahn’s tekeningen en veel foto’s, waarvan de Molukse collectie nog steeds onderzocht moet worden.

Internationale deelnemers

De ondertitel van het symposium “Christendom in Indonesië” was “Perspectieven op macht”. Elke spreker presenteerde in een half uur een paper die verscheidene ‘perspectieven op macht’ analyseerde in relatie tot de verschillende christelijke gemeenschappen in Indonesië en andere onderwerpen zoals onafhankelijke theologische ontwikkelingen, religieuze bekering, religieus syncretisme (de vermenging van verschillende geloofssystemen), en de politieke en economische machtsstrijden en conflicten tussen christelijke minderheden in een overweldigend islamitisch land. Ieder van de aanwezige wetenschappers wordt gezien als de voornaamste deskundige in een van de christelijke gebieden in Indonesië. Zij hebben waardevolle theoretische contributies heeft geleverd aan hun specialisme binnen hun disciplines waaronder antropologie, geschiedenis, filologie, religieuze studies en politieke wetenschappen.
De internationale deelnemers die zich bij hun Duitse collega’s voegden, kwamen uit de Verenigde Staten, Australië, Maleisië, Noorwegen, Frankrijk, Nederland en Indonesië. Het was geen verrassing dat de laatste twee landen het grootste aantal wetenschappers fourneerden. Niet alleen wetenschappers geïnteresseerd in christendom, maar ook diegenen die zich normaal gesproken op de islam richten, waren present, wat een mooi tegenwicht opleverde.

Conferentiedoelen

De conferentie was onderverdeeld in forums verspreid over drie dagen, beginnend met ‘Literaire reflecties op christelijke gedachten’, gevolgd door ‘Incorporatie van het christendom in de locale cultuur’, en afsluitend met ‘Christelijke minderheden in een islamitische wereld en gemeenschapsopbouw’. De Molukken trok in de laatste sessie de grootste aandacht. Dr. Dieter Bartels presenteerde een paper, getiteld ‘De evolutie van God in de Specerijen-eilanden’. De paper bediscussieerde complexe relaties tussen de Ambonese protestanten en moslims van de tijd dat het christendom zijn intrede deed tot heden, inclusief de ‘kerusuhan’-periode. Vanwege de dramatische gebeurtenissen riepen zijn paper en die van dr. Lorraine Aragon over de ontwikklingen in post-Malino Centraal Sulawesi (Poso) veel vragen op en leidden tot behoorlijke levendige discussies. Over het algemeen werden de conferentiedoelen bereikt: het aanmoedigen van interdisciplinaire discussies en het verdiepen van het wetenschappelijk inzicht, niet alleen in de bijzondere rol van het christendom in Indonesië, maar ook in de algemene kijk op dit wijdverspreide – en vaak verbijsterend – land. Het voornemen is om de Verhandelingen zo spoedig mogelijk te publiceren. Op het moment werken de organisatoren aan het opzetten van een website (http://www.christianity-in-indonesia.de) waarop alle papers gepubliceerd zullen worden. Op deze manier heeft iedereen die in dit onderwerp geïnteresseerd is spoedig direct toegang tot de conferentieresultaten.

Met dank aan Nina Podeski voor de vertaling van het artikel wat oorspronkelijk in het Engels is.